By 
დანტე ალიგიერის საზოგადოება-თბილისის კომიტეტი ულოცავს ჩვენს სასიქადულო პოეტს, დათო მაღრაძეს, სერვანტესის ინსტიტუტის ,,აღიარების მედალს”! ვსარგებლობთ შემთხვევით და პატივი გვაქვს გაცნობოთ პოეტ დათო მაღრაძის კიდევ ერთი წარმატების შესახებ იტალიაში.
დიდებული მიქელანჯელო ანტონიონის შედევრის,- “ წითელი უდაბნოს” გამოსვლიდან სამოცი წელი გავიდა.
პოეტი დათო მაღრაძე ეხმაურება ფილმის ახლაც აქტუალურ პრობლემატიკას ახალი ლექსის ძველი სათაურით,- ” წითელი უდაბნო”.
ლექსი იტალიურ ენაზე თარგმნეს ქართველმა მთარგმნელმა და მეცნიერმა, ნეაპოლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორმა და მთარმგმნელობითი საქმიანობისათვის იტალიის ეროვნული პრემიის Premio Nazionale per la traduzione- ს ლაურეატმა გაგა შურღაიამ და საქართველოს დიდმა მეგობარმა, საყოველთაოდ აღიარებულმა მთარმგმნელმა, მეცნიერმა და მოღვაწემ ლუიჯი მაგაროტომ.
ლექსი მარტის თვეში იტალიური ჟურნალის-“Atelier”-ის საიუბილეო გამოცემაში დაიბეჭდება.
წითელი უდაბნო
და ფრთები… და ფრთები… წყალობა, ან თუა
სასჯელი, რომ გახდე
სამიზნე მონათა,
დე სენტეგზიუპერი გამიმხელს ანტუან
და ან ლივინგსტონი, თოლია ჯონათან.
ვისკიში რომ ჩაყრი ყინულის ბურთულებს,
მძაფრდება რწმენა, რომ
სადღაც მეტი ცაა…
როცა ეკიპაჟი აცხადებს ტურბულენსს,
მაშინ პოეზია = პეტიციას!
ამიტომ, რაც ხდება მიწაზე მხეცობა,
ეთხოვა პოეტს, რომ მიწეროს მეგობარს,
რადგანაც პოეტი მაღლიდან ეცნობა
იმ რუკას, რომელიც ასახავს ეპოქას.
შევუღე დროებას ის კარი Hotel-ის
რომელსაც ამშვენებს წარწერა – Gloria
და შევხვდი მენეჯერს ისკარიოტელის,
რომელიც ყველგან და
ყოველთვის სწორია.
შევამკო მინდა და არ ვიცი რარიგად,
ამჟამად რომელი ტიტულით ტიტულობს…
დგას დემოკრატიის დამწვარი ბარიგა,
გაყიდის დემოსს და
კრატიას ყიდულობს.
ასე რომ, ციური საგნები – ენელოც
საფარი აღმოჩნდა მიწიერ ვნებათა,
ისმინე, შენ ჩემო ძვირფასო, მსმენელო
შენ იცი, მე არ ვცნობ
სხვის ნაცნობ ეპატაჟს.
ტრენდი და შაბლონი დროს ვეღარ ინელებს,
სიახლის წყურვილის სიმძაფრით გალესილს…
-შეხედე პოკასოს ავინიონელებს!
-გნებავთ, ოლიმპიას! – ედუარდ მანესი. გაცვეთილ
ბილიკებს საჩქაროდ უარი თუ არ მივაგებეთ,
მომავალს უარესს მივიღებთ, ცარიელ ლოჟას
ბენუარის შეავსებს, ვინც გუშინ
ნატრობდა იარუსს.
ასეა… და ასე ყოფილა ოდითგან,-
სპეტაკი სითეთრე ვინა სთქვა უშავოდ…
მართალი – ჯერ თავის სამშობლოს მოკითხავს,
მტყუანი – სხვა ქვეყნის ცოდვებზე მუშაობს.
უცხოელ ჩინოვნიკს სალამიც არ ნებავს,
თუ იმპერიული ხავილი სოპრანოდ
არ გააშიარე…
და ამპარტავნების აუშვეს აფრანი,
სულ უფრო უფრონი…
ჩანს, პერიფერიის ქლესობა უსაპნო ჰეგემონს
სულ უფრო
და უფრო ევასა,
რაც ანტონიონის „წითელმა უდაბნომ“
მოიცვა წალკოტი ადამ და ევასი.
ეს წუთისოფელიც ერთ წრეზე გვატრიალებს,
კარის შეღებაც არ იქნა NATO-სი,
თაღლითი სიყვარულს უმტკიცებს პატრიას,
საბჭოთა ქართული ნაცნობი პატოსით.
იმ სიტყვებს დავეძებ, დღეს ვწერდი მეგობარს,
ნატიფი ქართლი რომ შევიდეს მოდაში,
რომ თანამედროვე გადარჩეს ეპოქა,
ან ტატოს ვესტუმროთ,
ან სწავლულ დოდაშვილს.
რომც დიად განზრახვას მოჰქონდეს ხიფათი,
მინდა რომ ამბავი გადამხდეს საგმირო…
განსაცდელს შევხვდები არხეინ სიფათით,
ნატიფი ქართლი რომ…
ნატიფი ქართლი რომ…
მაგრამ თუ წიგნიდან გამოვლენ გმირები,
რომ ვიცნო ქართული კულტურის ატაშედ,
შევმატო ამ საქმეს რომ წვლილი მცირედი,
ან ვიტყვი – ალუდას!
ან – ლეკო თათაშელს!
ძველი დრო თუ ჩარჩა წარსულის მხარეში
ახალი დროება რას იტყვის,
რო რაო?..
ტრენდული ევროპა, ჯვარცმულის გარეშე,
ფსიქოთერაპევტის დივანზე გორაობს.
დრო მუდამ ერთია, –
რა ის დრო… რა ეს დრო…
დრო ღმერთს რომ „გაუსწრებს“,
ის დროა საშიში…
პარიზულ ტანგოს რომ იხსენებს მაესტრო,-
კარაქს რომ მიახმარს ევროპას ა.შ.შ.
– ახალი მანე და
-ახალი პიკასო!
ჩამოშლის უსულო ეპოქის მეფობას,
რომ ღვინის ბოკალი ვარჩიო „სიბაზონს“
– უარი ფსიქოლოგს!
– სალამი მეგობარს!
და ფრთები… და ფრთები… წყალობა,
ან თუა
სასჯელი, რომ გახდე სამიზნე მონათა.
გამიმხელს უკვდავი პილოტი ანტუან
და ან ლივინგსტონი თოლია ჯონათან.
ავტორი დათო მაღრაძე
Sono passati sessant’anni dall’uscita de “Il Deserto Rosso”, capolavoro cinematografico del grande regista italiano Michelangelo Antonioni.
Il poeta Dato Magradze ispirato dall’attualità del grande Maestro mantiene il titolo del film nella sua nuova poesia, “Deserto Rosso”.
La poesia è stata tradotta in italiano dal traduttore e ricercatore georgiano Gaga Shurgaia, professore dell’Università degli Studi di Napoli “L’Orientale” e vincitore del Premio Nazionale per la traduzione, assieme al suo grande amico e amante della Georgia, il professore Luigi Magarotto, traduttore e scienziato, personaggio di fama mondale.
La poesia verrà pubblicata a marzo nell’edizione dell’anniversario della Rivista italiana “Atelier”
Deserto rosso
Traduzione di Gaga Shurgaia
Luigi Magarotto
Librarsi in volo… e ancora volare…
È grazia o forse castigo
diventare
bersaglio di schiavi.
De Saint-Exupéry, me lo svelerà, lui Antoine,
oppure Livingston, il gabbiano Jonathan.
Mentre cali cubetti di ghiaccio nel whisky,
Avverti ferma certezza
Che da qualche parte c’è più cielo…
Quando il pilota annuncia turbolenza,
Allora poesia = petizione!
E allora delle ferine cose della terra
Si chiede che il poeta ne scriva all’amico:
il poeta guarda dall’alto
come in una mappa
l’èra che scorre.
Ho la porta del tempo, ostello,
adornato dalla parola “Gloria”.
Ed ecco l’agente dell’Iscariota
che ovunque e sempre
È dalla parte giusta.
Voglio lodarlo e non so come,
Con quale titolo si intitola adesso…
È smascherato il mercante di democrazia,
Vende il demos e compra la crazia.
E allora, i corpi celesti – e gli UFO perfino
Sono solo cortina di terrene passioni.
Ascolta, caro tu che mi ascolti,
Lo sai, non riconosco
Lo scandalo che altri conosce.
Mode e cliché non domano più il tempo,
da ardente sete di novità
Affilato…
– Guarda le Demoiselles d’Avignon di Picasso!
– O, se volete, Olympia di Édouard Manet!
Se non lasciamo i consumati sentieri,
Calerà il futuro vestito di tenebra,
La loggia vuota della barcaccia
Riempirà chi ieri sognava il loggione.
È così… Così fu dal principio del tempo:
Qualcuno disse bianco candore non esiste senza il nero…
Il giusto giudica per primi i suoi,
Il falso si vale dei peccati altrui.
Il funzionario straniero
ti disdegna il saluto
Se il suo imperiale ululato
non spacci per un soprano…
E l’arroganza veleggia a vele spiegate Lontano,
lontano…
È chiaro. La periferia adulante all’egemone senza
sapone
Piace.
Sempre di più.
Quando ormai “Il deserto rosso” secondo Antonioni
ha coperto l’Eden di Adamo ed Eva.
Effimera la nostra vita gira in tondo,
la porta della NATO non si schiuderà.
Il furbo giura amore alla Patria
con l’aduso pathos georgiano sovietico.
Cerco ovunque le parole, – ho scritto oggi all’amico –
Perché la Georgia raffinata diventi di moda.
Perché la moderna epoca sopravviva,
o andiamo da Tato *1
o dal dotto Dodashvili. *2
Se anche il grande disegno portasse pericolo,
Voglio in sorte il destino dell’eroe…
Affronterò la prova a muso duro,
Perché la Georgia raffinata…
Perché la Georgia raffinata…
Ma se gli eroi usciranno dai libri,
quali messi della patria cultura,
Darò il mio contributo,
Dicendo: Aluda! *3
O: Leko Tatasheli! *4
Se il tempo andato è pietrificato nel passato,
Cosa mai dirà il tempo nuovo, cosa? cosa?
L’Europa alla moda, priva di colui che fu crocifisso,
Si rotola sul lettino dello psicoterapeuta.
Il tempo è sempre lo stesso,
differente forse quello da questo?…
Il tempo che “scavalca” Dio, quello è minaccia…
Quando il Maestro ricorda il tango parigino
E gli USA imburrano l’Europa.
– Un nuovo Manet,
– Un nuovo Picasso!
Rovescerà il regno del tempo senz’anima,
Affinché io scelga il vino invece del Sibazon. *5
– No allo psicologo!
– Saluto all’amico!
Librarsi in volo… e ancora volare…
È grazia o forse castigo
diventare
bersaglio di schiavi,
de Saint-Exupéry, me lo svelerà, lui Antoine,
oppure Livingston, il gabbiano Jonatathan.
Autore, poeta georgiano, Dato Magradze
______________________________________________
*1. Tato è il vezzeggiativo del poeta Nikoloz Baratashvili (1817-1845), il più illustre rappresentante del romanticismo georgiano.
*2. Solomon Dodashvili (1805-1836) fu filosofo, giornalista, storico, grammatico e belletrista georgiano.
*3. Aluda Ketelauri è protagonista dell’omonimo poema di Vazha-Pshavela (1861-1915), poeta, giornalista, scrittore e drammaturgo georgiano, uno dei più grandi pensatori dell’Ottocento georgiano.
*4. Leko Tatasheli, personaggio del film di Giorgi Shengelaia (1937-2020) “Il viaggio di un compositore principiante” (1984).
*5. Un tranquillante con un effetto ansiolitico.
