აშშ-ში ორი ძირითადი ბანკი გაკოტრდა

ავტორი ჯონ ჰირშაუერი

პარასკევს, როდესაც ბანკ „სილიკონ ველის“ (SVB) კარი დაიხურა, ფედერალური დეპოზიტების დაზღვევის კორპორაციამ (FDIC) ბანკის აქტივები დააყადაღა. ასე დაასრულა ამერიკის ისტორიაში მეორე უდიდესმა ბანკმა არსებობა, რომელიც უბრალოდ გაკოტრდა. სანამ ელექტროენერგიას გათიშავდნენ, SVB-მა ყველა თავის ამერიკელ უფლებამოსილ თანამშრომელს ბონუსები გადაუხადა.
კოლაფსი მას შემდეგ დაიწყო, რაც საკრედიტო სარეიტინგო სააგენტო „მუდისმა“ (Moody’s) განაცხადა, რომ SVB-ი გაუფასურებული ობლიგაციების პორტფელის ფონზე ბანკის საკრედიტო რეიტინგს ამცირებდა. ამის საპასუხოდ, SVB-ი თავისი ობლიგაციების 20 მილიარდ აშშ დოლარად გაყიდვას ცდილობდა, რათა საკუთარი აქტივების ღირებულება გაეზარდა. შეშინებულმა მეანაბრეებმა თავიანთი დაკარგული დეპოზიტების დასაბრუნებლად ცემა-ტყეპა გამართეს. საბოლოოდ, FDIC-მა ბანკის კონფისკაცია მოახდინა.
გასულ კვირას ნიუ იორკში ბაზირებული „სიგნიჩა ბენქიც“ (Signature Bank) გაკოტრდა. ეს რეგიონალური ბანკი შეერთებულ შტატებში სიდიდით მეორე ბანკი იყო, რომელიც კრიპტოვალუტასთან იყო დაკავშირებული. ინდუსტრიაზე ორიენტირებული SVB-ის მეანაბრეთა შორის ნახევარზე მეტი სილიკონის ველის მიერ მხარდაჭერილი სტარტაპები იყვნენ.
SVB-ის მეანაბრეების 90 პროცენტზე მეტი დაზღვეული არ იყო, ხოლო მისი აქტივები აღმეატებოდა FDIC-ის 250 ათასი აშშ დოლარის ღირებულების სადაზღვევო ზღვარს, რომელიც 2007 წელს შეერთებული შტატების კონგრესმა დააწესა. ბაიდენის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ FDIC-ი ყველა მეანაბრეს, დაზღვეულს თუ დაუზღვეველს, სრულიად დაუბრუნებს თანხას.
როგორც „უოლ სთრით ჯურნალი“ (Wall Street Journal) – ყოველდღიური ამერიკული გაზეთი საქმიანი წრეებისთვის – იტყობინება, ასეთ შემთხვევაში, როდესაც ბანკი კოტრდება, დაუზღვეველ მეანაბრეებს შეიძლება იმედი ჰქონდეთ, რომ თავიანთ დეპოზიტს 15-20 პროცენტიანი ფასდაკლებით მიიღებენ. გაზეთის სტატიაში გამოითქვა შიში, რომ „უნივერსალური დაუზღვეველი დეპოზიტის გარანტია“ „მონუმენტური სადაზღვევო კაპიტულაცია“ იქნება და შეიძლება „მორალურ საფრთხეს“ წარმოადგენდეს. სხვები კი ამტკიცებენ, რომ FDIC-ის ნაბიჯი ბაზარს დაასტაბილურებს და ხელს შეუშლის, რომ სხვა რეგიონულ ბანკებასაც იგივე ბედი არ ეწიოთ.
რატომ გაკოტრდნენ ეს ბანკები. პირველი, რეგულაცია დაფინანსებულ ეკონომიკაში ძალიან მნიშვნელოვანია. 2015 წელს SVB-ის მთავარი აღმასრულებელი დირექტორი გრეგ ბეკერი კულუარებში კონგრესის წევრებს ‘ამუშავებდა’, რათა ის ზღვარი გაეზარდათ, რომლის მეშვეობითაც ბანკი კვალიფიცირდებოდა როგორც „სისტემურად მნიშვნელოვანი“. 2018 წელს, როდესაც იმდროინდელმა პრეზიდენტმა, დონალდ ტრამპმა, დემოკრატების მხარდაჭერით „დოდ-ფრანკის“ (Dodd-Frank Act) რეგულაციები შეარბილა და შემოწმების ზღვარი 50 მილიარდი აშშ დოლარიდან 250 მილიარდ აშშ დოლარამდე გაზარდა, SVB-ი აღარ კვალიფიცირდება როგორც „სისტემურად მნიშვნელოვანი“ და, შესაბამისად, გათავისუფლდა გარე ძალების კონტროლისგან.
მეორე, მიუხედავად იმისა, რომ ფინანსიალიზაციას სარგებელი მოაქვს – აზღვევს ინოვაციებს, ზრდის ფულის მიწოდებას და შესაძლებელს ხდის ამერიკული ცხოვრების დონეს – მას რისკებიც ახლავს. დღევანდელი ბანკები რეგულარულად ცვლიან დერივატებსა და მაღალტექნოლოგიურ ფინანსურ პროდუქციებს. ამ ორი მთავარი ბანკის გაკოტრება და 2008 წლის დაისი გვარწმუნებს, რომ ასეთ ტრანზაქციებს თვალყური უნდა ადევნონ.

წყარო: https://is.gd/l5eLmV